Pomnik na miejscu katastrofy
W małej wiosce Kiternaši, w miejscowości Domovec, udekorowano pomnik upadku meteorytu Hrašćina. W spokojnej atmosferze małej polany z widokiem na malownicze wzgórza, które ukrywają Hrašćinę oraz liczne zabytki i atrakcje kulturalne i historyczne, można odpocząć i przeczytać bardziej szczegółowe interesujące fakty na temat światowej sławy podróżnika kosmicznego na tablicy informacyjnej. Panel informacyjny jest wyjątkowy i wyjątkowy, ponieważ oprócz części obrazkowej i tekstu w języku chorwackim i angielskim zawiera również tłumaczenie na esperanto. W centralnej części pomnika znajduje się niski obelisk z repliką meteorytu Rhašćina w naturalnych rozmiarach. Do miasta można dojechać drogą asfaltową zgodnie z cechami z centrum Trgovišće w gminie Hrašćina.
Wydarzenie o światowej renomie
26.5. 1751. po południu nieznane zagrożenie przetoczyło się nad regionem Hrašćina w postaci ogromnego światła i z hukiem i grzmotem przestraszyło mieszkańców całego regionu.
Ogromna kula ognia przestraszyła chłopów pańszczyźnianych i rzuciła ich na ziemię, a tych, którzy byli na wakacjach, podniosła na nogi. Zrozpaczeni ludzie nie rozumieli natury tego zjawiska. Myślał, że wściekły smok Pozoj rozpoczął morderczy szał do końca, ziejąc ogniem. Zjawisko było widoczne aż z Węgier, Styrii i Bawarii, a eksplozję słychać było aż do Varaždin. Wszyscy, którzy byli świadkami tego niesamowitego zdarzenia, zdali sobie sprawę, że coś spadło z powietrza i, zachęceni, rzucili się na poszukiwanie miejsca katastrofy. Jednym z pierwszych, który to zrobił, był pastor Maršić. Wysłał dwóch swoich sług, aby zbadali to wydarzenie i przynieśli to, co znaleźli. Szybko okazało się, że wydarzenie nie miało czarnej i negatywnej konotacji, ale było jasnym drogowskazem do chrześcijańskiego imienia w świat i rozwoju nauki.
Kula ognia, która rzuciła się na ziemię i rozpadła na dwie części, które następnie spadły na ziemię uprawną Mia Koturnaš (Kiternaš) w Domovac, spowodowała wiele zamieszania, a plotka o „spadających kamieniach z nieba” rozeszła się po całym ówczesnym imperium austriackim i przyciągnęła uwagę pary cesarskiej Marii Teresy i Franciszka Stefana I. Większy kawałek ważył 39,76 kg i został w całości przeniesiony na plebanię, a według kronikarza Krčelića mniejszy kawałek o wadze 8,96 kg został rozdany przez proboszcza uczestnikom, z którego kowale Hrašćina wykuwali gwoździe. Upadłe ciało, wraz z dokumentacją, którą skompilował wikariusz generalny diecezji zagrzebskiej Vuk Kukuljević, a na prośbę biskupa Zagrzebia, Franjo Ksavera Klobuziki, zostało wysłane na dwór cesarski.
Naukowy plan działania
Franciszek Stefan I był miłośnikiem historii naturalnej i w czasie tego wydarzenia posiadał historię naturalną, która ma najdłuższą historię ze wszystkich kolekcji meteorytów. Zjawisko spadania, a raczej katapultowania, ponieważ w tym czasie uważano, że ziemia wyrzuca swoje części w powietrze, a następnie opadają, do tego czasu mimo świadków trafiły do tradycji ludowej. Po raz pierwszy w historii wydarzenie w Hrašćinie zostało udokumentowane zapisem i dokładnie opisane w dokumencie Kukuljevicia, a sam temat upadku zainteresował ówczesnych naukowców.
Prawie pół wieku później na wiedeńskim dworze kierownikiem cesarskiej porcelany był minerolog Alois von Widmanstätten. Zainspirowany tym wydarzeniem, rozpoczął badania nad upadłą tablicą nazębną. Podczas specjalnych zabiegów zauważył strukturę krystalograficzną niespotykaną na kryształach ziemi. Odkrycie Widmanstättena wraz z dokumentem katastrofy Kukuljevicia dowiodło istnienia ciała kosmicznego na Ziemi, żelaznego meteorytu. Początkowo nazywany agramitem (Agram to stara nazwa Zagrzebia, op.a.), na świecie meteoryt Hrašćina jest również znany jako popularna nazwa „żelazo Zagrzebia”, a Meteoryt Hrascina jest jego oficjalną międzynarodową nazwą.
Meteoryt ma własną klasyfikację „mapy identyfikacyjnej”, na której, zgodnie z analizą ekspercką i naukową, jest klasyfikowany w grupach meteorytów żelaznych grupy chemicznej IID, która jest grupą rzadkich meteorytów. Z listy grupy jasno wynika, że tylko meteoryt Hrašćina (1751) i meteoryt N’Kandhla (1912, Południowa Afryka) miały świadków upadku, a meteoryt Hrašćina jest najstarszym z grupy.
Meteoryt Hrašćina wniósł ogromny wkład w świat pod względem rozwoju astronomii i meteorytetyki nie tylko dowodzącej istnienia ciał kosmicznych, ale także w określaniu wieku Układu Słonecznego.
Rozproszeni po całym świecie, zapomniani w domu
Meteoryt Hrašćina jest przechowywany jako pierwszy i najważniejszy okaz kolekcji meteorytów w Muzeum Historii Historycznej i Naturalnej w Wiedniu, a każdy egzemplarz jest własnością światowych muzeów: Getyngi, Berlina, Londynu, Chicago, Sarajewa, Harvardu, Amherst, Tybingi, Paryża, Kalkuty, Waszyngtonu, kolekcji w Watykanie, prywatnej kolekcji Horati (Montana) i Muzeum Historii Naturalnej w Zagrzebiu, które ma wystawioną replikę.
Przedłużając jego znaczenie i okradając go z zapomnienia co roku w Hrašćinie w okolicach daty upadku meteorytów, Towarzystwo Esperanckie Trixini organizuje „Dni Meteorytów”, a Klub Miłośników Rodzimego Dziedzictwa Hrašćina imprezę „Hrašćinski astro”
ADRES
Domovec, Hrašćina
TELEFON
+385 (0) 49 459 391
E-MAIL
bastina.hrascine@gmail.com
